وردایی دمای هوای ایران از سطح زمین تا پوش سپهر زیرین به عنوان نمایه ای از تغییر اقلیم در بازه زمانی 1979 تا 2014

نویسنده

  • محمد دارند استادیار گروه آب و هواشناسی دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه کردستان، ایران
چکیده مقاله:

برای این پژوهش داده‌های ماهانة دمای سطح زمین تا پوش‌سپهر زیرین ایران‌زمین از مرکز پیش‌بینی میان‌مدت جوی اروپایی(ECMWF) طی بازة زمانی 1/1979 تا 4/2014 استخراج شد. تفکیک مکانی داده‌های به‌کارگرفته شده 125/0 درجة قوسی است که برپایة آن 9965 یاختة مکانی داخل مرز سیاسی ایران زمین قرار می‌گیرد. ماتریسی در ابعاد 9965 424 ایجاد شد که روی سطرها زمان (ماه) و روی ستون‌ها مکان (یاخته‌های درون ایران‌زمین) قرار داشت. وردایی دما در 15 تراز مختلف جوی از سطح زمین تا 10 هکتوپاسکال در بالای جو واکاوی شد. داده‌های دمای ثبت‌شده در ترازهای یادشده توسط رادیوسوندهای 11 ایستگاه جو بالای ایران برای ارزیابی دقت و مقایسه با داده‌های مرکز پیش‌بینی میان‌مدت جوی اروپایی استفاده شد. از دو آزمون ناپارامتریک من‌کندال و تخمینگر شیب سن برای سنجش معناداری روند و برآورد روند تغییرات بهره برده شد. یافته‌های این پژوهش نشان داد که به‌کاربستن داده‌های مرکز پیش‌بینی میان‌مدت جوی اروپایی برای واکاوی وردایی دمای سطح زمین تا پوش‌سپهر زیرین ایران‌زمین بسیار سودمند و مفید است؛ چرا که تفکیک مکانی-زمانی بالای داده‌ها در راستای افقی و عمودی، امکان داوری دقیق‌تر با جزئیات بسیار بیشتر و بهتر را دربارة تغییرات رفتار دمای سطح زمین تا پوش‌سپهر زیرین در مقایسه با داده‌های تصاویر ماهواره‌ای واحد سنجندة موج کوتاه (MSU) و رادیوسوندها فراهم می‌کند. همچنین یافته‌ها نشان داد که به لحاظ آماری در سطح اطمینان 95 درصد روند افزایشی دمای سطح زمین، وردسپهر پایینی و بالایی و روند کاهشی دمای پوش‌سپهر زیرین طی دورة مورد مطالعه معنادار است. اگرچه وردایی دمای وردسپهر میانی در سطح اطمینان یادشده معنادار نیست ولی برازش خط رگرسیون روی سری زمانی دمای استانداردشده، بیانگر افزایش روند دمای این لایه در دهة اخیر است. روند افزایشی دمای سطح پهنة ایران‌زمین 65/0 درجة سانتی‌‌گراد به ازای دهه است و در مقایسه با سایر ترازهای جو بالای ایران بیشتر است. گرمایش لایة وردسپهر پایینی بیشتر از وردسپهر بالایی است. پراکنش مکانی روند تغییرات دما بیانگر آن است که در رویة زمین روند افزایش دمای گسترة مکانی بین مدار 34 تا 37 درجه از سایر مناطق بیشتر است. روی برخی مناطق جنوبی البرز و شرق زاگرس به ازای هر دهه بین 3/1 تا 6/1 درجة سانتی‌گراد به میانگین دمای سالانه افزوده شده است. به‌طور کلی سطح زمین و وردسپهر پایینی نیمة شمالی کشور از نیمة جنوبی گرم‌تر شده‌اند. وردایی مثبت و معنادار دمای وردسپهر بالایی نیمة جنوبی کشور، افزایش ارتفاع لایة وردیست و جابه‌جایی شمال سوی سلول هدلی را در پی خواهد داشت و این تأییدی بر یافته‌های سایر پژوهشگران است. روند کاهشی دمای پوش‌سپهر زیرین به جز در برخی مناطق شمال‌شرق کشور، یک‌دست است و آهنگ کاهشی آن بین 2/0- تا 3/0- درجة سانتی‌گراد به ازای هر دهه است. در تراز 50 هکتوپاسکال روند کاهشی دمای پوش‌سپهر زیرین بیشینه است و به ازای هر دهه حدود 43/0 درجة سانتی‌گراد از دمای تراز یادشده کاسته شده است. به لحاظ زمانی از سال 1998 به بعد ناهنجاری مثبت دمای رویه و وردسپهر پایینی شروع شده است. بیشترین ناهنجاری مثبت در سال‌های 2010 و 2001 اتفاق افتاده است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

واکاوی وردایی زمانی-مکانی رطوبت جوی ایران زمین طی بازۀ زمانی 2013-1979

برای این پژوهش از داده‌های ماهانة شبکه‌ای نم ‌ویژه و نم نسبی مرکز اروپایی پیش‌بینی‌های میان‌مدت جوی طی بازة زمانی 1/1979 تا 12/2013 بهره گرفته شد. به‌کمک روش ناپارامتریک من‌کندال، معناداری روند مقادیر نم ویژه و نم نسبی برای هریک از یاخته‌های مکانی در 9 تراز مختلف جوی در سطح اطمینان 95 درصد آزموده شد. از تخمین‌زن شیب سن برای برآورد مقدار تغییرات کمک گرفته شد. یافته‌ها نشان داد اگرچه روند دو سنجة...

متن کامل

تغییر در اندیکاسیون‌ها و روش‌های پیوند قرنیه در ایران در بازه زمانی 8 ساله از سال 1385 تا 1392

هدف: گزارش تغییر در اندیکاسیون‌ها و روش جراحی پیوند قرنیه در ایران در بازه زمانی هشت ساله از 1385 لغایت 1392. روش پژوهش: این مطالعه به روش گذشته‌نگر بر روی 47129 پرونده بانک چشم بیمارانی که در سراسر کشور از فروردین 1385 تا اسفند 1392 تحت عمل جراحی پیوند قرنیه قرار گرفته بودند، صورت گرفت و اطلاعات جمعیت‌شناسی بیماران، اندیکاسیون و روش پیوند قرنیه بررسی شد. یافته‌ها: در بازه زمانی 8 ساله، 6 اندیک...

متن کامل

شناسایی و تحلیل الگوهای ناهنجاری ضخامت سرماهای فرین ایران زمین(طی بازه زمانی 1340 تا 1383)

برای انجام این پژوهش، از داده های روزانه میانگین دمای پایگاه داده یاخته ای اسفزاری ایران زمین، طی بازه زمانی 1340/1/1  تا 1383/10/11 استفاده شد. برای شناسایی سرماهای فرین ایران زمین از نمایه فوجه یا نمایه بهنجار شده دما (NTD) بهره بردیم. سپس نمایه بر حسب بزرگی و گستره مرتب شد و 500 روز که شدیدترین و فراگیرترین سرماهای ایران بودند، برای تحلیل انتخاب شدند. داده های مربوط به ارتفاع ژئوپتانسیل برای...

متن کامل

بررسی خطر گرمایش جهانی در قاره آسیا در بازه زمانی 1949 تا 2014

گرمایش جهانی یکی از مهمترین چالشهای زیست محیطی کره زمین به شمار می رود. هدف اصلی این تحقیق بررسی تغییرات دما در قاره آسیا است. بدین منظور داده‌های دمای ماهانه 66 نقطه از کشورهای مختلف قاره آسیا از سال 1949 تا 2014 موردبررسی قرار گرفت. در این بررسی چگونگی تغییرات دما ازلحاظ افزایش، کاهش و سطح معنی‌داری مطالعه گردید. برحسب نزدیک‌ترین نقطه دارای داده به نقاط شهری موردنظر از سایت NOAA، میانگین دمای...

متن کامل

واکاوی وردایی زمانی-مکانی رطوبت جوی ایران زمین طی بازۀ زمانی 2013-1979

برای این پژوهش از داده های ماهانة شبکه ای نم ویژه و نم نسبی مرکز اروپایی پیش بینی های میان مدت جوی طی بازة زمانی 1/1979 تا 12/2013 بهره گرفته شد. به کمک روش ناپارامتریک من کندال، معناداری روند مقادیر نم ویژه و نم نسبی برای هریک از یاخته های مکانی در 9 تراز مختلف جوی در سطح اطمینان 95 درصد آزموده شد. از تخمین زن شیب سن برای برآورد مقدار تغییرات کمک گرفته شد. یافته ها نشان داد اگرچه روند دو سنجة ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 41  شماره 2

صفحات  337- 350

تاریخ انتشار 2015-07-23

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023